ခေါင်းစည်းကြိုးလှလှလေးတွေကို လက်မှာ အလှပတ်ကြတာ၊ လိုတဲ့ အခါ ခေါင်းစည်းဖို့ ဆိုပြီး လက်ကောက်ဝတ် မှာ ပတ်ထားကြတာ တွေ့ဖူးပါတယ်။ အမှုမဲ့ အမှတ်မဲ့နဲ့ မိန်းကလေးတွေ လုပ်လေ့ရှိတဲ့ အပြုအမူပါပဲ။ ဒါပေမယ့် ခေါင်းစည်းကြိုးတွေ၊ သရေကြိုးတွေကို လက်မှာ စည်းထားတာက ဘယ်လောက် အန္တရာယ် များလဲ ဆိုတာ ပျိုမေတို့ မသိသေးလို့ပါ။ ဒီလို လက်မှာ မပတ်ကြဖို့ ဘာကြောင့် သတိပေးရသလဲ ဆိုတဲ့ အကြောင်းရင်းကို ဆက်ပြီး ဖတ်ကြည့်လိုက်ပါ – (၁) သွေးလည်ပတ်မှု မကောင်းတော့ဘူး။ သားရေကြိုး ပါတဲ့ ခေါင်းစည်းကြိုး ကို လက်ကောက်ဝတ် မှာ ပတ်စည်းလိုက်မယ် ဆိုရင် လက်ကောက်ဝတ်မှာ ရှိတဲ့ သွေးကြောတွေကို ဖိညှစ်ထားလိုက်သလိုပါပဲ။ ဒီလိုဆို သွေးလည်ပတ်မှုက ဘယ်လို ဖြောင့်ဖြူးနိုင်တော့မလဲ။ အဲဒီကနေ လက်အာရုံကြောတွေ ထုံကျဉ် အားနည်းတဲ့ ရောဂါ ဖြစ်လာနိုင်တယ်၊ ကာလတာရှည် နာကျင်မှု နဲ့ လက်ချောင်း ထုံကျဉ်တာ တွေ ခံစားရပါလိမ့်မယ်။ (၂) လက် အရေပြား ကို ပိုးဝင်နိုင်တယ်။ ခေါင်းစည်းကြိုးကို အချိန်ကြာကြာ ပတ်ထားတဲ့အခါ အဲဒီမှာ ချွေးတွေ၊ ဖုန်တွေ၊ အညစ်အကြေး နဲ့ ပိုးမွှားတွေ ကပ်ငြိနေနိုင်တယ်။ လက်ကောက်ဝတ် အရေပြားက နုတဲ့အပြင် သွေးကြောတွေနဲ့ နီးတာမို့ ခေါင်းစည်းကြိုး ကြောင့် အရေပြား ပွန်းတာ၊ ပွတ်တိုက်မိတာတွေကနေ ရောဂါပိုးတွေ ဝင်ရောက်သွားနိုင်ပါတယ်။ တကယ်လို့ ဘက်တီးရီးယားတွေက အရေပြားအတွင်းထဲ အထိ ရောက်ရှိသွားတာမျိုး၊ အဲဒီရောဂါပိုးက အန္တရာယ်ရှိ အမျိုးအစားတွေ ဖြစ်နေတာမျိုး ဆိုရင် အသက်အန္တရာယ်ထိ ခြိမ်းခြောက်လာနိုင်တဲ့ နောက်ဆက်တွဲဆိုးကျိုး တွေက ကြောက်စရာပါ။ (၃) ယားနာ ဖြစ်နိုင်တယ် လက် ဆိုတာ လူတစ်ယောက်ရဲ့ တစ်နေ့တာ လုပ်ဆောင်သမျှတွေထဲ အလှုပ်ရှားရဆုံး၊ အရာဝတ္တုတွေနဲ့ ထိတွေ့မှု အများဆုံး အစိတ်အပိုင်းပါ။ အဲ့ဒီလက် အဖျားနားက လက်ကောက်ဝတ် မှာမှ ပတ်ထားမိတဲ့ ခေါင်းစည်းကြိုးဟာ ရောဂါပိုးမွှားတွေ မျိုးစုံ ကပ်နေမှာ သေချာပါတယ်။ တချို့ ပိတ်စလေးတွေ၊ အမွှေးလုံးလေးတွေ နဲ့ အလှချုပ်ထားတဲ့ ခေါင်းစည်းကြိုးတွေဆို အကြိမ်ကြိမ်သုံးနေကြပေမယ့် တော်ရုံ မလျှော်တတ်ကြပါဘူး။ ဆံပင်မှာ စည်းလိုက်၊ လက်မှာ ပတ်လိုက်နဲ့ ဆိုတော့ လက်က ပိုးတွေ ဆံပင်ကိုရောက်၊ ဆံပင်က ပိုးတွေ လက်ကို ရောက်စေတဲ့ ရောဂါပိုး သံသရာ ဖြစ်လာနိုင်တယ်လေ။ ဒီလို ခေါင်းစည်းကြိုးတွေကို အခါခါသုံးမယ်၊ အကြာကြီး ပတ်ထားမယ် ဆိုရင် အရေပြားမှာ ယားနာ ဖြစ်လာနိုင်ပါတယ်။ (၄) ကူးစက်ရောဂါတွေ အန္တရာယ် မကာကွယ်နိုင်ဘူး ကူးစက်နိုင်တဲ့ ရောဂါတွေ ကို ကာကွယ်ရာမှာ အများအားဖြင့် လက်ကို စင်ကြယ်အောင် ဆေးကြောဖို့ တိုက်တွန်းကြပါတယ်။ လက်ကို မကြာခဏ ဆေးနေပေမယ့် အနီးဆုံး လက်ကောက်ဝတ် ပေါ်မှာ မသန့်ရှင်းတဲ့ ခေါင်းစည်းကြိုးက အခန့်သား ရှိနေမှတော့ သွားပြီပေါ့။ ဒါဆိုရင် တော်ရုံတန်ရုံ ရောဂါပိုးတွေတင် မကဘဲ Covid-19 လို ကပ်ရောဂါတွေ အတွက်ပါ စိုးရိမ်စရာ ကောင်းသွားပါပြီ။ လက်ကို မြှောက်ပြီး ဆံပင် သပ်တင်တာတို့၊ မျက်နှာ ရှေ့ ဝဲပြီး လှုပ်ရှားမိတာတို့ဆို ခေါင်းစည်းကြိုး မှာ ကပ်နေတဲ့ ရောဂါပိုးက ကိုယ့်ရဲ့ အသက်ရှူလမ်းကြောင်း ထဲ တန်းဝင်သွားနိုင်ပါတယ်။ ကဲ…ပျိုမေ တို့ရေ။ ယူတို့ရဲ့ ခေါင်းစည်းကြိုး လှလှလေးတွေကို ခေါင်းမှာ စည်းရင်စည်း၊ ဒါမှမဟုတ်ရင် အိတ်ထဲသာ ထည့်ထားလိုက်ပါနော်။ ကိုယ့်ရဲ့ အပြုအမူ အသေးအဖွဲလေးတွေက စပြီး ဘေးမဖြစ်ကြစေဖို့ သတိပေးလိုက်ရပါတယ်။
လူ့ပတ်ဝန်းကျင်ဆိုတာလည်း အခက်သားနော်။ ဝတဲ့သူတွေဆို ပိန်လိုက်ရင် လှသွားမှာလို့ ပြောကြတယ်။ ပိန်တဲ့သူတွေဆိုရင်လည်း ဝလာရင် ကြည့်ကောင်းလာမှာ။ အိမ်က ထမင်းမကွေျးဘူးလား။ ဆေးသုံးနေတာလားဆိုပြီး ပြောကြပြန်ရော။ ဒီလိုစကားသံတွေ မကြာခဏ ကြားရတဲ့အခါ လူတွေဟာ ပိန်ခြင်း၊ ဝခြင်း ဆိုတဲ့ ရုပ်လက္ခဏာကို စိတ်ထဲမှာ အမြဲထားလာကြတယ်။ စိတ်ညစ်စရာ၊ ပူပန်စရာ၊ ရှက်ရွံ့စရာ ကိစ္စတစ်ခုလို ဖြစ်လာကြတယ်။ ဝတယ် ပိန်တယ်ဆိုတာကို အတိအကျတိုင်းနိုင်တဲ့ ကိရိယာရယ်လို့ မရှိပါဘူး။ ခုခေတ်မှာတော့ BMI လို့ခေါ်တဲ့ အရပ်နဲ့ ကိုယ်အလေးချိန်ကို အချိုးချတွက်တဲ့ ပုံသေနည်းတစ်ခုရှိပေမယ့် ဒါကလည်း အတိအကျမှန်တာတော့ မဟုတ်ပါဘူး။ ဒါပေမယ့် အကြမ်းဖျင်း ပိန်သလား၊ အဝလွန်နေသလားဆိုတာကိုတော့ ပြောနိုင်ပါတယ်။ BMI တွက်ကြည့်လိုက်လို့ ၁၈.၅အောက်ဆိုရင် ရှိသင့်တဲ့ ကိုယ်အလေးချိန်ထက် နည်းနေတယ်လို့ ပြောနိုင်ပါတယ်။ ( ဉပမာ အရပ် ၅ ပေရှိတဲ့ လူတစ်ယောက်က အနည်းဆုံး ပေါင် ၁၀၀ ရှိသင့်ပါတယ်။ ပေါင်တစ်ရာအောက် ရောက်နေမယ်ဆိုရင် ကျန်းမာတဲ့ကိုယ်အလေးချိန်မရှိဘူးလို့ ပြောလို့ရပါတယ်) လူပုံစံကလည်း ပါးပါးလျပ်လျပ်နဲ့ အရိုးပေါ်အရေတင်လေး ဖြစ်နေတယ်ဆိုရင်တော့ ပိုသေချာတာပေါ့။ ကြီးထွားဖွံ့ဖြိုးနေတဲ့ အရွယ်တွေဖြစ်တဲ့ ကလေးတွေနဲ့ ဆယ်ကျော်သက် လူပျို၊ အပျိုတွေဆိုရင်လည်း နေ့စဉ် အာဟာရဓါတ် စုံလင်စွာ မရရှိတဲ့အခါ ကိုယ်အလေးချိန်ကို မထိန်းညှိနိုင်တော့ပဲ အဝလွန်လာတယ်။ အာဟာရချို့တဲ့ပြီး ပိန်လာကြတယ်။ နေ့စဉ် စားသောက်နေထိုင်မှု ပုံစံကို ပြောင်းလဲပြီး အာဟာရဖြစ်စေတဲ့ အစားအစာတွေကို မိဘတွေဘက်က ချက်ပြုတ်ပေးမယ်ဆိုရင်တော့ အဆင်ပြေသွားမှာပါ။ ဒီနေ့မှာတော့ ပိန်နေလို့ စိတ်ညစ်နေတဲ့သူတွေအတွက် အချိန်တိုအတွင်း ကိုယ်အလေးချိန်တက်ပြီး ပြည့်ပြည့်ဖြိုးဖြိုး ဖြစ်လာစေမယ့် နည်းလမ်းကောင်းတွေကို ပြောပြပေးချင်ပါတယ်။ ၁။ အစာမစားခင် ရေမသောက်ပါနဲ့။ အစာအိမ်ထဲမှာ ရေတွေနဲ့ ပြည့်နေပြီး အစာကောင်းကောင်း မစားနိုင်တဲ့အခါ ကိုယ်ခန္ဓာအတွက် နေ့စဉ်လိုအပ်တဲ့ အာဟာရဓာတ်တွေ နည်းသွားနိုင်ပါတယ်။ ၂။ မကြာခဏ အစာစားပါ။ တစ်နေ့ကို ၃ကြိမ်ထက်ပိုပြီး အစာစားပါ။ တီဗီကြည့်နေတဲ့အချိန်၊ စာလုပ်နေတဲ့အချိန် ဗိုက်ဆာပြီဆိုရင် ထမင်းနည်းနည်းဖြစ်စေ၊ ကျန်းမာရေးနဲ့ ညီညွတ်တဲ့ မုန့်ပဲသရေစာတွေ ဖြစ်စေ ယူစားပေးပါ။ ၃။ နွားနို့သောက်ပါ။ နွားနို့မှာ ကြီးထွားဖွံ့ဖြိုးစေတဲ့ အသားဓာတ်၊ ကယ်လိုရီဓာတ်နဲ့ ကယ်လ်စီယမ်ဓာတ်တွေ အများအပြားပါဝင်လို့ မနက်နိုးရင် တစ်ခွက်၊ ညအိပ်ကာနီးရင် တစ်ခွက် နေ့စဉ် သောက်ပေးပါ။ ကြက်ဉလည်း တစ်နေ့တစ်လုံး စားပေးပါ။ ၄။ များများစားပါ။ ကိုယ်က ပိန်နေတဲ့သူဆိုရင် သူများထက်ပိုပြီး အစာစားပေးဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။ ဗိုက်ဆာပြီလို့ ခံစားရပြီဆိုတာနဲ့ ထမင်းစားပါ။ စားတဲ့အခါမှာလည်း ပန်းကန်ပြားကြီးကြီးနဲ့ ပမာဏ များများ စားပေးဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။ အာလူးကလည်း ထမင်းလိုပဲ ကစီဓာတ်များများပါဝင်တာကြောင့် တစ်နေ့ကို အာလူးတစ်လုံး အနည်းဆုံးစားပေးရင် လပိုင်းအတွင်း သိသိသာသာ ဝိတ်တက်လာနိုင်ပါတယ်။ ၅။ ကော်ဖီသောက်တဲ့အခါ ခရင်မ်ထည့်သောက်ပါ။ ခရင်မ်မှာ ကယ်လိုရီဓာတ်တွေ ပိုမိုပါဝင်တာကြောင့် ပိန်သူတွေအတွက် ပိုပြီး လိုအပ်ပါတယ်။ ၆။ အိပ်ချိန်ပြည့်ဝအောင် အိပ်ပါ။ လူသားတိုင်းရဲ့ ကျန်းမာရေးအတွက် တစ်နေ့ အိပ်ချိန်ဟာ အနည်းဆုံး ၇နာရီ ကနေ ၈နာရီအထိ ရှိဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။ ပိတ်ရက်တွေမှာ ပိုအိပ်ပါ။ ကောင်းစွာ အိပ်စက်အနားယူခြင်းဟာ ကြွက်သားတွေကို ကြီးထွားသန်စွမ်းစေဖို့ အထောက်အကူဖြစ်စေပါတယ်။ ၇။ အသားနဲ့ ဟင်းသီးဟင်းရွက် မျှတအောင် စားပါ။ ကိုယ်အလေးချိန်တက်ဖို့ကို အဓိကဦးတည်နေတာ ဖြစ်တဲ့အတွက် အသားဓာတ်နဲ့ ကယ်လိုရီ ပါဝင်မှုများတဲ့ အသားတွေကို များများစားပါ။ ဟင်းသီးဟင်းရွက်တွေကိုလည်း စားပေးပါ။ များများစားပေးလေ ပိုကောင်းလေပါပဲ။ ၈။ ဆေးလိပ်မသောက်ပါနဲ့။ ဆေးလိပ်သောက်ခြင်းဟာ ကျန်းမာရေးကို ဆိုးရွားစွာ ထိခိုက်စေနိုင်တဲ့အပြင် ကိုယ်အလေးချိန်ကိုလည်း ကျစေပြီး လူကို ပိန်စေတယ်။ အရိုးနဲ့ ကြွက်သားကိုလည်း အားနည်းစေနိုင်ပါတယ်။ ၉။ လေ့ကျင့်ခန်းလုပ်ပါ။ ကိုယ်အလေးချိန်တက်ဖို့အတွက် အစားအစာကို ပိုပြီး စားသုံးပေးဖို့ လိုအပ်သလို ကိုယ်လက်လေ့ကျင့်ခန်းကိုလည်း ပိုလုပ်ပေးသင့်ပါတယ်။ လိုအပ်ရင် ဖြည့်စွက်အားဆေးသောက်ပါ။ အလေးများများမပါ။ Gym သွားနိုင်ရင် အကောင်းဆုံးပါ။ Trainer နဲ့ သေချာတိုင်ပင်ပြီး Weight gain workout ဆော့ပေးရင် အချိုးစားညီညီ ကြည့်ကောင်းပြီး ပြည့်လာပါလိမ့်မယ်။ ဆိုတော့ ပိန်လွန်းတာက တစ်ခုခု ထိခိုက်ဒဏ်ရာ၊ အနာတရ ဖြစ်ရင်လည်း သူများထက် ပိုခံရနိုင်ပါတယ်။ ကိုယ်ခံအားမကောင်း၊ အရိုးတွေ ပွနေနိုင်တဲ့အပြင် ပြန်ပြီး နာလန်ထူဖို့ အာဟာရချို့တဲ့နေတာကြောင့် ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် ပိန်ခြင်း၊ ဝခြင်း အစွန်းနှစ်ဖက်လုံးက မကောင်းပါဘူး။ ပိန်နေရင်ပဲဖြစ်ဖြစ်၊ ဝနေရင်ပဲဖြစ်ဖြစ် ကိုယ်နဲ့ သင့်တော်တဲ့ ကိုယ်အလေးချိန်ရအောင် ပြန်ညှိသင့်ပါတယ်။
ဆီးချိုရောဂါဆိုတာ ခုချိန်မှာ နားထဲမစိမ်းတဲ့ အခေါ်အဝေါ်တစ်ခုဖြစ်နေကြပါပြီ။ ဟိုးတုန်းကပြောကြသလို သူဌေးရောဂါလည်းမဟုတ်တော့သလို အသက်ကြီးမှဖြစ်တဲ့ရောဂါလည်း မဟုတ်ပါဘူး။ လူကြီးလူငယ်၊ ဆင်းရဲချမ်းသာမရွေး မျက်နှာမလိုက်တဲ့ သမာသမတ်ရောဂါတစ်ခု ဖြစ်နေတာကို သတိထားသင့်ပါတယ်။ ဆီးချိုဖြစ်စေနိုင်တဲ့ အနေအထိုင်၊ အစားအသောက်တွေရှိရင် ဖြစ်လာမှာပဲလေ။ ဒါပေမယ့် ကိုယ့်မှာဖြစ်နိုင်ခြေရှိနေတာ မသိတာ၊ မဖြစ်ခင် ကြိုရှောင်လို့ရရဲ့သားနဲ့ ရောဂါအဆင့် ရောက်သွားတာ တွေကတော့ သိပ်နှမျောဖို့ကောင်းပါတယ်။ ဆီးချို ရောဂါ ကြိုတင် ကာကွယ်တယ် ဆိုတာ ကျန်းမာရေး နဲ့ညီညွတ်တာတွေ ပိုစားသုံးတာ၊ ပိုပြီးလှုပ်ရှားတက်ကြွစွာ နေထိုင်တာ၊ ကိုယ်အလေးချိန် နည်းနည်း လျှော့ချလိုက်တာ၊ စတဲ့ အခြေခံနည်းလမ်းတွေပါပဲ။ အခုမှ လုပ်လို့ နောက်ကျတယ် ဆိုတာ မရှိပါဘူး။ ကိုယ့်ရဲ့နေထိုင်မှုပုံစံ မှာ ရိုးရှင်းတဲ့ အပြောင်းအလဲလေးတွေ လုပ်လိုက်ရုံ နဲ့ ကိုယ့်ဘဝ တလျှောက်မှာ အာရုံကြော ၊ ကျောက်ကပ် နဲ့ နှလုံး ထိခိုက်ပျက်စီးမှု တို့လို ဆီးချိုရောဂါ ရဲ့ နောက်ဆက်တွဲ ဆိုးကျိုးတွေဖြစ်မလာအောင် ရှောင်ရှားနိုင်မှာပါ။ ဆီးချို ဖြစ်လာနိုင်ခြေ ကို လျော့နည်းစေမယ့် အလွယ်ကူဆုံး နည်းလမ်း ၇ ခုကတော့ – • ခန္ဓာကိုယ် ရဲ့ အဆီပို တွေကို လျှော့ချပါ ကိုယ်အလေးချိန် များနေပြီ (ဝနေပြီ) ဆိုရင် ဆီးချိုဖြစ်လာတော့မယ့် အန္တရာယ် ကြီးနေပါပြီ။ ဒါ့ကြောင့် ကိုယ်အလေးချိန် ၂ ပေါင်လောက် ကျသွားတဲ့အခါ တိုင်း ဆီးချို ဖြစ်နိုင်ခြေက ၁၆ ရာခိုင်နှုန်း လျော့နည်းစေပါတယ်။ ကိုယ်အလေးချိန် လျှော့ချခြင်းက ဆီးချိုရောဂါ ဖြစ်နိုင်တဲ့ အန္တရာယ်ကို လျှော့ချ ပေးနိုင်တဲ့အပြင် အစပျိုး လက္ခဏာတွေ ဒါမှမဟုတ် အမျိုးအစား ၂ ဆီးချိုရောဂါ ရှိနေပြီးသား လူတွေ အတွက် လည်း သွေးတွင်းသကြားဓာတ်ကို ထိန်းသိမ်းနိုင်မယ့် နည်းလမ်းကောင်း ဖြစ်ပါတယ်။ • အသီးအရွက် များများ ၊ ကယ်လိုရီ နည်းတဲ့ အစားအစာတွေကို စားပါ အသီးအနှံနဲ့ ဟင်းသီးဟင်းရွက် မျိုးစုံကို များများစားပါ။ ဒါပေမယ့် trans fats များတဲ့ အဆီ၊ ပြည့်ဝဆီ နဲ့ သကြားဓာတ်ပါဝင်မှု များတဲ့ အစားအစာ တွေကို ရှောင်ပါ။ • ကိုယ့်ခန္ဓာကိုယ်က လိုအပ်သလောက်ကိုပဲ စားဖို့ သတိပြုပါ (စိတ် ရှိတိုင်း မစားပါနဲ့)။ အသီးအရွက် ၊ သစ်သီးတွေ နဲ့ ဂျုံ ပြောင်းနှံ တို့ကို များများ စားပါ။ အဆီ မပါတဲ့ နို့ထွက်ပစ္စည်း နဲ့ အဆီ မပါတဲ့ အသားတွေကိုပဲ ရွေးချယ်ပါ။ ကာဗိုဟိုက်ဒရိတ်တွေက သကြားဓာတ် အဖြစ်ပြောင်းလဲနိုင်တာကြောင့် ကာဗိုဟိုက်ဒရိတ် စားသုံးမှုပမာဏ ကို သတိထား တွက်ဆပါ။ ထမင်း တစ်နပ် နဲ့ တစ်နပ်ကို ပမာဏ တူအောင် ချိန်စားပါ ။ သင်က အင်ဆူလင် ထိုးဆေး သုံးနေရသူ ဒါမှမဟုတ် ဆီးချိုထိန်းဆေး သောက်သုံးနေရသူ ဖြစ်ရင် ဒီအချက်က ပိုအရေးကြီးပါတယ်။ • ရေ သောက်ပါ အချိုဓာတ် ကဲတဲ့ သောက်စရာတွေက အဝလွန်ခြင်း ၊ ဆီးချို ရောဂါ တို့နဲ့ ဆက်နွှယ်နေတယ် လို့ သုတေသနတွေက ဖော်ပြကြပါတယ် ။ ဒါတွေကို သောက်မယ့် အစား ရေကိုပဲ သောက်ပြီး အန္တရာယ်အဆင့် ကို လျှော့ချနိုင်ပါတယ်။ • လှုပ်လှုပ်ရှားရှား နေပါ ကိုယ်လက်လှုပ်ရှားမှု မရှိခြင်းက ဆီးချိုဖြစ်နိုင်ခြေကို တိုးစေပါတယ်။ လှုပ်ရှားမှုက ဆဲလ်တွေကို အင်ဆူလင် အပေါ် တုံ့ပြန်မှု ပိုကောင်းစေပါတယ် ။ ၂၀၀၆ ခုနှစ် က သုတေသန အရ တစ်ပတ်ကို မိနစ် ၁၅၀ ခန့် ကိုယ်လက်လှုပ်ရှား လုပ်ဆောင်ပေးသင့်တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ ဥပမာ-ခပ်သွက်သွက် လမ်းလျှောက်ခြင်း။ • စိတ်ဖိစီးမှု ကို လျှော့ပါ စိတ်ဖိစီးမှုဟာ သွေးတွင်းသကြားဓာတ်ကို မြင့်တက်စေတဲ့ ဟော်မုန်းတွေကို အများအပြား ထွက်ရှိစေပါတယ်။ စိတ်ကို နှစ်မြုပ်ပြီး တရားထိုင်ခြင်းက စိတ်ဖိစီးမှုကို ဖြေရှင်းနိုင်စွမ်းကို တိုးတက်စေပါတယ်။ ကိုယ်လက်လှုပ်ရှားမှု နဲ့ လူမှုရေး အားပေးစောင့်ရှောက်မှု တို့ကလည်း စိတ်ဖိစီးမှုကိုသက်သာလျော့ပါး စေပါတယ်။ • အိပ်ရေးဝဝ အိပ်ပါ ကာလတာရှည် အိပ်ရေးပျက်တာ၊ ညဘက်ကောင်းကောင်း အိပ်မပျော်တာ တွေက ဆီးချို နဲ့ အဝလွန်ဖြစ်နိုင်ခြေကို ပိုများစေပါတယ်။ • ဆေးလိပ်ဖြတ်ပါ ဆီးချို ကြောင့် နှလုံးရောဂါ ၊ မျက်စိရောဂါ ၊ လေဖြတ်ခြင်း ၊ ကျောက်ကပ်ရောဂါ ၊ သွေးကြောဆိုင်ရာ ရောဂါ ၊ အာရုံကြော ထိခိုက်မှုရောဂါ ၊ နဲ့ ခြေထောက်ထိခိုက်မှု ပြဿနာတွေ ဖြစ်လာနိုင်ခြေ ပိုများစေနိုင်ပါတယ်။ သင်က ဆေးလိပ်သောက်တတ်သူ ဖြစ်ရင် ဒီအချက်တွေ ခံစားရနိုင်တဲ့ အန္တရာယ် ပိုများနိုင်ပါတယ်။ • ဆရာဝန် နဲ့ မှန်မှန်ပြပါ အမျိုးအစား ၂ ဆီးချို ရောဂါ ရဲ့ အန္တရာယ် လက္ခဏာတွေ ဟာ အမျိုးအစား ၁ လောက် မသိသာဘဲ ရှိတတ်တာကြောင့် ဆရာဝန် နဲ့ ပုံမှန်ပြဖို့ အရေးကြီးပါတယ်။
နောက်ဆက်တွဲဆိုးကျိုးတွေများလွန်းတဲ့ အဓိကအရင်းခံတစ်ခုအဖြစ် သွေးတိုးရောဂါကို စိတ်ပူနေရတဲ့ ဒီကနေ့ခေတ်မှာသွေးပေါင်ချိန်စက်တစ်ခုတော့ ရှိထားသင့်ပါတယ်နော်။ဆေးဆိုင်တွေ၊ဆေးခန်းတွေမှာ ချိန်လို့ရပေမယ့် ကိုယ်လိုတဲ့အချိန်အလွယ်တကူ သိရှိနိုင်ဖို့၊ အချိန်နဲ့တပြေးညီသွေးဖိအားကိုစစ်ဆေးနိုင်ဖို့ ကိုယ်တိုင်တိုင်းကြည့်တာကောင်းပါတယ်။ ဒါပေမယ့် အိမ်မှာသုံးနေပေမယ့် နည်းလမ်းရောမှန်ရဲ့လား၊ တိုင်းတာမှုရလဒ်တွေ တိကျမှန်ကန်ရဲ့လား သိဖို့တော့အရေးကြီးပါတယ်။ နည်းလမ်းမှန်မှ ရလဒ်မှန်ကန်မယ်၊ ရလဒ်ကို အတိအကျသိနိုင်မှသွေးဖိအားအတက်အကျကို ထိန်းနိုင်မယ်။ အသုံးပြုနည်းမှန်ကန်ဖို့ ဒီအချက်တွေကို သတိထားသင့်ပါတယ် သွေးပေါင်ချိန်စက် ဘယ်အမျိုးအစားကိုပဲသုံးသုံး အသုံးပြုတဲ့နည်းလမ်းနဲ့ တိုင်းတာပုံ မှန်ကန်ဖို့လိုပါတယ်။ ၁ ။ အရင်ဆုံးစက်က တိကျမှန်ကန်ရဲ့လား ဝယ်ကတည်းက စစ်ဆေးပါ။ အရည်အသွေးကောင်းဖို့၊ ရလဒ်တိကျဖို့၊ ချို့ယွင်းချက်ပါမလာဖို့ အရင်ဆုံးစစ်ဆေးပြီးမှ ဝယ်ပါ။ ထိခိုက်တာ၊ ချို့ယွင်းတာပါရင် ချက်ချင်းပြန်လဲပါ။ ၂။ သွေးပေါင် တစ်နေ့နှစ်ကြိမ်တိုင်းပါ။ပထမတစ်ကြိမ်ကို မနက်စာမစားခင် သို့မဟုတ်ဆေးတွေမသောက်ခင် တိုင်းပါ၊နောက်တစ်ကြိမ်ကို ညနေပိုင်းမှာတိုင်းပါ။ ၃။ သွေးပေါင်တိုင်းတဲ့အချိန် တူညီပါစေ။ဒီနေ့ ဒီအချိန်တွေမှာသွေးပေါင်ချိန်ရင်နောက်နေ့လည်း ဒီအချိန်တွေပဲ တိုင်းတာပါ။ ၄။ အိပ်ရာထ ထချင်းသွေးပေါင်မချိန်ပါနဲ့။ဒါပေမယ့်မနက်စာစားပြီးမှ ဒါမှမဟုတ်သောက်နေကျဆေးတွေသောက်ပြီးမှ မချိန်ပါနဲ့။ အိပ်ရာထပြီး ခဏလောက်နေမှ ချိန်ပါ။ ဥပမာ မျက်နှာသစ် သန့်စင်ပြီးမှ တိုင်းတာ အတော်လောက်ပါပဲ။ ၅။ မတိုင်းခင် နာရီဝက်အတွင်း အစားမစားပါနဲ့၊ ကဖင်းပါတာမသောက်ပါနဲ့၊ဆေးလိပ်၊ အရက်မသောက်ပါနဲ့။နောက်တစ်ချက်က ဆီးအရင်သွားပြီးမှ တိုင်းပါ။ ဆီးအိမ်တင်းနေရင်သွေးပေါင်နည်းနည်းတက်နေတတ်ပါတယ်။ ၆။ မတိုင်းခင်နဲ့ တိုင်းနေတဲ့အချိန်မှာ ငြိမ်ငြိမ်လေးထိုင်နေပါ။သွေးပေါင်တိုင်းတော့မယ်ဆိုရင်ခြေထောက်ကို သက်တောင့်သက်သာအနေအထားနဲ့ ၅ မိနစ်လောက် ထိုင်ပါ။ ခြေထောက်ကို ကြမ်းပြင်မှာ ခြေဖဝါးချပြီး ခပ်မတ်မတ်ထိုင်ပါ။ခြေထောက်ချိတ်မထိုင်ပါနဲ့။ခြေဖျားတောင် ချိတ်မထားသင့်သလို ခါးကိုလည်း ထိုင်ခုံမှာ သက်တောင့်သက်သာကျောမှီပြီး ထိုင်ပါ။ ၇။ စိတ်ကိုလည်းဖြေလျှော့ထားပါ၊ တိုင်းနေချိန်မှာ စကားမပြောပါနဲ့။ ၈။ လက်အနေအထား မှန်ပါစေ။ တိုင်းတဲ့အခါ ဘယ်ဘက်ဆို ဘယ်ဘက်၊ ညာဘက်ဆို ညာဘက် တစ်ဘက်ကိုပဲ အမြဲသတ်သတ်မှတ်မှတ်တိုင်းပါ။ လက်ကိုဖြေလျှော့ထားပါ။ စားပွဲပေါ်ဖြစ်ဖြစ်၊ ခုံပေါ်ဖြစ်ဖြစ် နှလုံးနဲ့တတန်းတည်းဖြစ်အောင်မြှင့်ပြီးတင်ထားပါ။ လက်အောက်မှာ ခေါင်းအုံး သို့မဟုတ် ကူရှင် ခုထားလည်းရပါတယ်။ ၉။ လက်ပတ်ကို အင်္ကျီအပေါ်က ထပ်ပြီးမပတ်ပါနဲ့။တိုင်းတာမှုရလဒ်တိကျစေဖို့ လက်မောင်းမှာ အင်္ကျီလက်ကိုခေါက်တင်ပါ။ အနွေးထည်တွေဝတ်ထားရင် လက်ကိုချွတ်ပါ။ အင်္ကျီလက်ခေါက်ရင်း လက်မောင်းမှာ အရမ်းတင်းကျပ်သွားစေတဲ့အခါမှာလည်း တိုင်းတာမှုမမှန်ဖြစ်စေတတ်ပါတယ်။ ဒါ့ကြောင့် လက်ကို အင်္ကျီနဲ့မကျပ်အောင် ချောင်ချောင်ချိချိထားပါ။ ၁၀။ သွေးပေါင်ချိန်လက်ပတ်ကို ကိုယ်နဲ့ကိုက်ညီတဲ့အရွယ်အစားပဲ သုံးပါ။ဆိုင်မှာဝယ်ကတည်းက အရွယ်အစားကိုရွေးချယ်ဝယ်ပါ။ မတိုင်းခင် လက်ကိုပတ်လိုက်တဲ့အခါ လက်မောင်းနဲ့ လက်ပတ်ကြားမှာ လက်ချောင်းတစ်ချောင်းစာဝင်လို့ရတဲ့အထိ သက်တောင့်သက်သာပတ်ပါ။ အတင်းကြီးကျပ်အောင်မပတ်ပါနဲ့။ ၁၁။ လှုပ်လှုပ်ရှားရှားလုပ်ထား၊ လမ်းလျှောက်ထားပြီး ချက်ချင်းမတိုင်းပါနဲ့။လှုပ်ရှားပြီးကာစသွေးပေါင်ချိန်လိုက်တဲ့အခါသွေးဖိအားရလဒ် အနည်းငယ်ကွာခြားနိုင်ပါတယ်။ ဒါ့ကြောင့်ဆေးခန်းတွေမှာရောက်ရောက်ချင်းသွေးပေါင်မချိန်ခိုင်းဘဲ ခဏနားပြီးမှ တိုင်းတာဖြစ်ပါတယ်။ သွေးပေါင်တိုင်းတာမှုအဖြေ သွေးဖိအားကို တစ်ခါတိုင်းရင် နှစ်ကြိမ်၊ သုံးကြိမ် တိုင်းတာပြီး အကြိမ်အများဆုံးရတဲ့အဖြေကို အစွန်းထွက်ဂဏန်းကို နီးစပ်ရာဘက် အမှန်ယူသင့်ပါတယ်။ သွေးဖိအားအဖြေကို ကိန်းဂဏန်းနှစ်လုံးနဲ့ ပြလေ့ရှိပြီး ပထမဂဏန်းက အပေါ်သွေးဖိအား ဖြစ်ပြီး ဒုတိယဂဏန်းက အောက်သွေးဖိအား ဖြစ်ပါတယ်။ အပေါ်သွေးဖိအား 120 mm Hg အာက် ဖြစ်ပြီး အောက်သွေးဖိအားမှာ 80 mm Hg အောက် ဆို ပုံမှန် ဖြစ်ပါတယ်။ အပေါ်သွေးဖိအား 140 mm Hg အထက် ဒါမှမဟုတ် အောက်သွေးဖိအား 90 mm Hg အထက် ရှိနေရင် သွေးတိုးတယ်လို့ သတ်မှတ်ပါတယ်။ သွေးဖိအားဟာ 120/80 နဲ့ 140/90 ကြား ရှိနေမယ်ဆိုရင်တော့ ဒါကို သွေးမတိုးမီ အကြိုအခြေအနေလို့ ခေါ်ပါတယ်။ ဒီအခြေအနေကို သွေးတိုးတယ်လို့ မသတ်မှတ်နိုင်ပေမယ့် သွေးတိုးနိုင်ခြေ အလွန်များတဲ့အတွက် ဆရာဝန်နဲ့ ဆွေးနွေးတိုင်ပင်သင့်ပါတယ်။
ခရီးဝေးတွေ မပြောနဲ့ ကားမြင်ရင်ကို မူးနေကြတဲ့သူတွေ ဒါမှမဟုတ် မြို့ပြင်ကို နည်းနည်းလောက်ပဲသွားလိုက်ရင်ကို မူးလို့ ဘယ်မှမသွားရဲဘဲဖြစ်နေတဲ့သူတွေများရှိလား။ ဒါဆိုရင်တော့ ဒီဆောင်းပါးလေးက သင်စိတ်ရှုပ်နေရတဲ့ အခက်အခဲကို အကောင်းဆုံးဖြေရှင်းပေးနိုင်မှာပါ။ Motion sickness ဆိုတာဟာ တစ်နည်းအားဖြင့် ရွေ့လျားမှုကြောင့် ဖြစ်တဲ့ နေထိုင်မကောင်းဖြစ်ခြင်း တစ်မျိုးပါပဲ။ ဥပမာ- ကားမူးတာ၊ လှိုင်းမူးတာ၊ လေယာဉ်စီးရင်မူးတာ စသဖြင့်ပေါ့။ အချို့သူတွေမှာ အဲ့ဒီလို Motion sickness ဖြစ်လေ့ရှိပြီး ဖြစ်လာတဲ့အခါမှာ မူးတာအပြင် ခေါင်းကိုက်ခြင်း၊ ပျို့အန်ခြင်း၊ ဗိုက်နာခြင်း၊ မောလာခြင်း၊ ချွေးစေးပြန်လာခြင်း၊ အသားအရောင်ဖြူဖျော့လာခြင်း စတဲ့ လက္ခဏာတွေပါ ဖြစ်လေ့ရှိပါတယ်။ ဓမ္မတာလာနေတဲ့ အမျိုးသမီးတွေ၊ ကိုယ်ဝန်ဆောင်တွေ၊ ကလေးငယ်တွေ နဲ့ အချို့သော ဆေးတွေ(ဥပမာ- စိတ်ကျခြင်းကို ကုသတဲ့ဆေးတွေ၊ ပိုးသတ်ဆေးအချို့၊ နဲ့ ပန်းနာရင်ကျပ်ဆေးတွေ) သောက်နေတဲ့ သူတွေမှာ ပိုပြီး အဖြစ်များပါတယ်။ ဒီဆောင်းပါးလေးမှာတော့ အဓိကအားဖြင့် motion sickness တွေဖြစ်လာတဲ့အခါမှာ ဘယ်လို သက်သာအောင် လုပ်ကြမယ်၊ နောက်ထပ် မဖြစ်အောင် ဘယ်လို ကြိုတင်ကာကွယ်ကြမလဲ ဆိုတဲ့ အချက်လေးတွေကို ပြောပြပေးချင်ပါတယ်။ ၁။ ကောင်းမွန်စွာ အနားယူထားပါ အိပ်ရေးပျက်ခြင်း၊ မောပန်း နွမ်းနယ်နေခြင်းက ပင်လယ်လှိုင်းမူးခြင်း၊ ကားမူးခြင်းကို ပိုဖြစ်စေတဲ့ အချက်တွေကို အားပေးနေပါတယ်။ ဒါ့ကြောင့် ခရီးမသွားခင် အနားယူထားပါ။ ၂။ အခြားတစ်ခုခုကို ပြောင်းပြီး အာရုံစိုက်ဖို့ ကြိုးစားပါ။ ဥပမာ- အသက်ကို ရှုသွင်း၊ရှုထုတ်တဲ့နေရာမှာပဲ အာရုံစိုက်ထားတာမျိုး၊ ၁ကနေ ၁၀၀ ထိဖြစ်ဖြစ် စိတ်ထဲမှာ ရေတွက်နေတာမျိုး၊ သီချင်းနားထောင် တာမျိုးတွေနဲ့ အာရုံပြောင်းကြည့်နိုင်ပါတယ်။ တစ်ခါတစ်လေမှာ မျက်လုံးမှိတ်ထားတာကလည်း အကူညီဖြစ်စေပါတယ်။ ၃။ ဆေးဝါးတွေကို အတူယူဆောင်သွားပါ ဆရာဝန် လက်မှတ်မပါဘဲ ရောင်းချပေးတဲ့ ဆေးဝါး (bonine, Antivert, Dramamine) တွေက ခရီးတိုတွေနဲ့ သိပ်မပြင်းထန်တဲ့ ပင်လယ်လှိုင်းမူးခြင်း၊ ကားမူးခြင်းတွေ အတွက် ထိရောက်ပါတယ်။ သင့် ဆရာဝန်ကလည်း ခရီးရှည်အတွက်၊ သို့မဟုတ် ပင်လယ်လှိုင်းမူးခြင်း၊ သင်က ကားမူးခြင်းကို ပြင်းပြင်းထန်ထန် ခဏခဏ ဖြစ်တတ်တယ် ဆိုရင်တော့ လိုအပ်တဲ့ ဆေးဝါးတချို့ကို ညွှန်ကြားပါလိမ့်မယ်။ ဥပမာ ပင်လယ်လှိုင်းမူးခြင်း၊ ကားမူးခြင်းကို ကာကွယ်ပေးနိုင်တဲ့ Transderm-Scop လိုမျိုး Scopolamine ပါဝင်တဲ့ နားအနောက် အောက်နားမှာ ကပ်နိုင်တဲ့ပစ္စည်း တစ်မျိုးကို ညွှန်ကြားကောင်း ညွှန်ကြားပါလိမ့်မယ်။ သိထားရမှာ တစ်ခုက အဲဒီ scopolamine ဟာ အိပ်ငိုက်စေခြင်း ကဲ့သိုသော တခြား ဆိုးကျိုးတွေ ရှိတာကြောင့် အသုံးပြုဖို့အတွက် ခရီးမသွားခင်မှာ သမားတော်၊ ဆရာဝန်နဲ့ သေသေချာချာ တိုင်ပင် ဆွေးနွေးသင့်ပါတယ်။ ၄။ အစားအသောက်နဲ့ ပတ်သက်ပြီး သတိထားပါ ခရီးသွားနေစဉ် အတွင်းမှာ စားစရာ၊ သောက်စရာ၊ အရက်တွေ သောက်သုံးမှုနဲ့ ပတ်သက်ပြီး သတိထားရပါမယ်။ အရက် အလွန်အကျွံသောက်ခြင်း၊ မတည့်တဲ့ အစားအသောက်များ စားခြင်း၊ အလွန်အကျွံ စားသုံးခြင်း တို့ကို ရှောင်ကြဉ်ပါ။ တချို့သော သူများအတွက် ပြည့်တင်းစေသော၊ စပ်သော၊ အဆီများသော အစားအစာ တွေကလည်း ကားမူးခြင်းကို ပိုဆိုးစေပါတယ်။ မူးတာကို သက်သာစေနိုင်တဲ့ ပူရှိန်း၊ ချင်း စတာလေးတွေကိုလည်း ဆောင်သွားပါ။တိကျသေချာတဲ့ လေ့လာချက်တော့ မတွေ့ရှိသေးပေမယ် တချို့က mint ပါတဲ့ ပူရှိန်းလေးတွေ၊ အချိုသကြားလုံးလေးတွေ နဲ့ ချင်းတွေကို အနည်းငယ်စားမယ်ဆိုရင်လည်း မူးဝေတာတွေ သက်သာစေနိုင်တယ်လို့ပြောကြပါတယ်။ ၃။ လေကောင်းလေသန့်ရအောင် နေပါ။ အလုံပိတ်ကားတွေထဲမှာ motion sickness ကြောင့် မူးလာပြီဆိုရင် လေကောင်းလေသန့်ရအောင် ပြတင်းပေါက်ဖွင့်တာမျိုး၊ လေရအောင် လုပ်တာမျိုး လုပ်သင့်ပါတယ်။ ပင်လယ်လှိုင်းမူးခြင်း ဖြစ်လာပါက လေကောင်းလေသန့် ရနိုင်မယ့် အပြင်ကို ထွက်ပြီး အရှေ့တည့်တည့်ကို ကြည့်ခြင်းကလည်း သက်သာအောင် အကူအညီ ပေးနိုင်ပါတယ်။ ၄။ မူးတာတွေ သက်သာအောင် နေရာပြောင်းသင့်ရင်ပြောင်းပါ။ ဥပမာ- ကားစီးနေတယ်ဆိုရင်လည်း ပိုပြီးလှုပ်ရမ်းနိုင်တဲ့ အနောက်ပိုင်းနားမှာ ထိုင်နေမယ်ဆိုရင် အရှေ့ကို ပြောင်းထိုင်တာမျိုး၊ သင်္ဘော၊လှေ စတာတွေ စီးနေမယ်ဆိုရင်လည်း လှိုင်းတွေကို မြင်နေရတဲ့ အစွန်အဖျားထက် ပိုပြီးငြိမ်တဲ့ အလယ်ပိုင်းမျိုးကို ပြောင်းသင့်ပါတယ်။ အချို့သူတွေက လဲလျောင်းလိုက်ရင် ပိုပြီးသက်သာတဲ့အတွက် နေရာအဆင်ပြေရင် လဲလျောင်းကြည့်တာမျိုးလည်း လုပ်ကြည့်နိုင်ပါတယ်။ ၅။ စာဖတ်တာ၊ ဖုန်းသုံးတာကို လုံးဝမလုပ်သင့်ပါဘူး။ မျက်လုံးဖွင့်ထားမယ်ဆိုရင်တောင် မျက်လုံးနဲ့ တစ်တန်းထဲ ဟိုးအဝေးတစ်နေရာကို ကြည့်နေသင့်ပါတယ်။ ၆။ အစားစားထားပါ အကောင်းဆုံး အစားတွေက အဆာပြေ အစားအစာ ဖြစ်တဲ့ မုန့်ကြွပ်၊ ဘီစကွတ်မုန့် အငံ၊ ရိုးရိုးပေါင်မုန့်နဲ့ ဘီစကွတ် အချောင်းလေးတွေပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ အစာအိမ်ထဲမှာ ဘာမှ မရှိတာထက် အစာတချို့ ရှိတာက ပိုကောင်းပါတယ်။ ဒါပေမယ့် အများကြီး မစားဖို့တော့ သတိထားရပါမယ်။ ဂျင်းအနည်းငယ်ကိုလည်း လိုကောင်းလိုပါလိမ့်မယ်။ ဂျင်းဟာ ပင်လယ်လှိုင်းမူးခြင်း၊ ကားမူးခြင်းအတွက် သက်သာစေတဲ့ သဘာဝ ထုတ်ကုန် တစ်မျိုးပါ။ ဘီစကွတ်နဲ့ ရေ၊ သို့မဟုတ် ဆိုဒါနဲ့ တွဲပြီး စားသောက်ခြင်းကလည်း ကားမူးခြင်းကို သက်သာစေဖို့ အကူအညီ ပေးနိုင်တယ်လို့ လူတော်တော်များများက ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့ပါတယ် ၇။ သီချင်းနားထောင်ပါ။ ခရီးသွားရင်း နားကြပ်လေးတပ်ပြီး သီချင်းနားထောင်ရတာက ခံစားချက်ကောင်းသလိုကားမူးတာကိုလည်း ကာကွယ်ပေးပါတယ်။ ဒါကြောင့် ကားမူးတတ်တယ်ဆိုရင် ခရီးသွားတဲ့အခါ ဖုန်းလေးနဲ့ နားကြပ်လေးပါအောင်ယူလို့ သီချင်းနားထောင်ပါ။ ကဲ.....ကားမူးလို့ စိတ်ညစ်မနေပါနဲ့တော့။ အခုပြောခဲ့တဲ့နည်းလမ်းလေးတွေသုံးပြီး ကားမူးတာကို ကာကွယ်လို့ ပျော်ရွှင်စရာခရီးစဉ်လေးတွေကို ဖန်တီးလိုက်ပါနော်။
ကလေးမရှိခြင်းရဲ့ ဆိုးကျိုးများ (၁)လူမှုရေးပိုင်းဆိုင်ရာ ခွဲခြားခံရခြင်း လူအများစုဟာ မိခင်ဘဝကို မျှော်လင့်ထားတဲ့ ယဉ်ကျေးမှုမှာ ကြီးပြင်းလာကြပါတယ်။ ဒါဟာ စစ်မှန်တဲ့ မိသားစုဘဝရဲ့ အဓိက အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုချက်ပဲဖြစ်ပါတယ်။ သင်လက်ထပ်လိုက်ရင် ကလေးမွေးမယ်၊ အသက်ကြီးလာမယ်၊ ပြီးရင် သေသွားမယ်။ ဒါတွေကို မျှော်လင့်ထားကြပါတယ်။ လူအတော်များများအတွက်ကတော့ သူတို့ကလေးရမရဆိုတာ တစ်ခါမှ မစဉ်းစားဖူးကြပါဘူး။ ဒီအချိန်မှာမေးခွန်းကတော့ ဘယ်တော့လဲ ဆိုတာနဲ့ ဘယ်နှစ်ယောက်လဲ ဆိုတာပဲဖြစ်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် ကလေးမယူတဲ့ အမျိုးသမီးတွေကို မျိုးဆက်ပွားတာဝန်ကို လျစ်လျူရှုပြီး သူတို့ဘဝကိုသာ ရှေ့တန်းတင်တဲ့ တစ်ကိုယ်ကောင်းဆန်တဲ့ အမျိုးသမီးတွေ အဖြစ် မှတ်ယူတတ်ကြပါတယ်။ ကလေးမယူခြင်းကို လက်ခံထားတဲ့ ပွင့်လင်းတဲ့ ယဉ်ကျေးမှုရှိတဲ့ အသိုင်းအဝိုင်းမှာတောင် အမျိုးသမီးအများစုဟာ ကလေးမွေးတဲ့အကြောင်း ပြုစုတဲ့အကြောင်းတွေ ဆွေးနွေးတတ်ကြတဲ့ သူတို့ရဲ့ မိတ်ဆွေတွေကြားမှာ အထီးကျန်သလို ခံစားရတတ်ပါတယ်။ (၂) အလုပ်ခွင်မှာ ကောင်းကောင်း ဆက်ဆံမှု မခံရခြင်း အလယ်အလတ်အဆင့် အလုပ်သမားတွေမှာ လုပ်ခဲ့တဲ့ ၂၀၁၃ သုတေသနတစ်ခုက ကလေးမမွေးဖို့ ဆုံးဖြတ်ထားတဲ့အမျိုးသမီးတွေမှာ လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ စော်ကားခံရမှုတွေကို ကလေးအမေတွေထက် ပိုမို ခံရလေ့ရှိတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ ကလေးကို ဂရုစိုက်ဖို့ အချိန်သိပ်မပေးနိုင်တဲ့ အလုပ်လုပ်နေတဲ့ မိခင်တွေဟာ ကလေးကို အချိန်ပိုပေးတဲ့ မိခင်တွေနဲ့ ယှဉ်ရင် ကောင်းစွာ ဆက်ဆံခြင်း မခံရဘူးလို့ဆိုပါတယ်။ ဒီလို ကောင်းကောင်း မဆက်ဆံခံရခြင်းတွေမှာ လျစ်လျူရှုခံရခြင်း၊ အချက်အလက်တွေ မသိရှိခြင်း၊ မလေးစားခြင်း အစရှိတာတွေ ပါဝင်ပါတယ်။ (၃) အသက်ကြီးချိန်မှာ အထီးကျန်ခြင်း ကလေးမရခြင်းဟာ သင့်ကိုယ်သင် အားကိုးဖို့လိုအပ်ပြီး အနာဂတ်အတွက် အစီအစဉ်တွေလုပ်ရာမှာ အထူးသဖြင့် ကျန်းမာရေးနဲ့ ငွေကြေးပိုင်းဆိုင်ရာ ပြဿနာတွေ ကြုံတွေ့ရနိုင်ပါတယ်။ လူမှုရေးအရ အထောက်အပံ့တွေလည်း အများကြီးလိုနိုင်ပါတယ်။ သင်လိုအပ်ချိန်မှာ အကူအညီဖြစ်စေဖို့ အခြားသူတွေနဲ့ ရင်းနှီးစွာ နေဖို့လည်း လိုအပ်ပါတယ်။ စိတ်ရောဂါကု ဆရာဝန်တွေက ကလေးမရတဲ့သူတွေဟာ ကလေးရှိပြီးသူတွေထက် အသက်ကြီးလာချိန်မှာ အထီးကျန်ခြင်းနဲ့ စိတ်ကျခြင်းဖြစ်ဖို့ ပိုမို အခွင့်အလမ်းများတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ ကလေးမရှိခြင်းရဲ့ အကျိုးကျေးဇူးများ (၁) ငွေကြေးပိုင်းဆိုင်ရာ တည်ငြိမ်ခြင်း အမျိုးသမီးတစ်ယောက်ဟာ ကလေးတစ်ယောက် မွေးတိုင်းမှာ သူမရဲ့ လောလောဆယ်နဲ့ အနာဂတ် လစာထဲက ၅ ရာခိုင်နှုန်း လျော့သွားတယ်ဆိုတာ သင်သိပါသလား။ Kevin Miller က အလုပ်ရနိုင်ခြင်းနဲ့ လခရရှိခြင်းတွေဟာ သင့်မှာ ကလေးရှိခဲ့ရင် ရနှုန်းနည်းပါးပါတယ်။ National Bureau စီးပွားရေးရာသုတေသနတစ်ခု က ထုတ်ဝေခဲ့တဲ့ ဂျာနယ်နောက်တစ်ခုမှာတော့ ကလေးတစ်ယောက်ရှိခြင်းဟာ ကျွမ်းကျင်တဲ့ ပညာ မြင့်မားတဲ့ အမျိုးသမီးတစ်ယောက်မှာ သူမရဲ့ ဘဝတစ်လျှောက်မှာ ဒေါ်လာ ၂၃၀၀၀၀ နဲ့ ညီမျှတဲ့ ပိုက်ဆံကို အသုံးပြုရနိုင်တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ ပညာနိမ့်တဲ့ အမျိုးသမီးတစ်ယောက်မှာတော့ ဒေါ်လာ ၄၉၀၀၀ ကုန်ကျနိုင်တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ (၂) အချိန်၊ လွတ်လပ်မှု၊ အခွင့်အရေး သင့်မှာကလေးမရှိရင် တာဝန်လည်း မရှိပါဘူး။ သင့်အိပ်မက်တွေ၊ ရည်မှန်းချက်တွေကို အောင်မြင်ဖို့ တားမြစ်နေတဲ့ အချက်လည်းမရှိပါဘူး။ နောက်ဘွဲ့တစ်ခုရဖို့ တက္ကသိုလ် ဆက်တက်နိုင်ခြင်း၊ ကမ်းခြေနားမှာ အပန်းဖြေအိမ် ဝယ်နိုင်ခြင်း၊ ကမ္ဘာအခြားတစ်ဖက်မှာ သင်လိုချင်တဲ့ အလုပ်ကို လက်ခံနိုင်ခြင်း အစရှိတာတွေ လုပ်နိုင်ပါတယ်။ ကလေးမရှိတဲ့ နေထိုင်မှုဟာ အမျိုးသမီးတစ်ယောက်ကို အားအင်၊ အချိန်၊ လွတ်လပ်မှုတွေ ပိုမိုပေးစွမ်းနိုင်ပြီး သူမလိုချင်တဲ့စိတ်ကြိုက် ဘဝနေထိုင်မှုကို ရွေးချယ်နိုင်ပါတယ်။ အင်္ဂလန် နဲ့ အမေရိကားမှာလုပ်ခဲ့တဲ့ လူ၅၀၀၀ ပါဝင်တဲ့ လေ့လာမှုတစ်ခုအရ သုတေသီတွေက ကလေးမရှိတဲ့ မိဘတွေဟာ ကလေးရှိတဲ့ မိဘတွေနဲ့ ယှဉ်ရင် ဘဝကိုကျေနပ်မှု၊ ဆက်ဆံရေးကို ကျေနပ်မှု ပိုမို များပြားတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
လူ့ခန္ဓာကိုယ်ရဲ့ အာရုံကြောစနစ်ဟာ တစ်ကိုယ်လုံးကို ဖြန့်ကြက်ထားတာမို့လို့ အရမ်းကို အရေးပါပါတယ်။ သူ့ရဲ့ လုပ်ဆောင်ချက်ကလည်း လှုပ်ရှားမှုကအစ ဦးနှောက်ဉာဏ်ရည်တွေအထိကို သက်ရောက်မှု ကြီးမားတာမို့ အာရုံကြောစနစ် ကျန်းမာနေဖို့ လိုပါတယ်။ အာရုံကြောအားနည်း နေပြီဆို လူက တကယ်ကို ပေါက်ကရတွေဖြစ်ပြီး အလုပ်လုပ်နိင်စွမ်းတွေ ထိခိုက်ပါလိမ့်မယ်။ အာရုံကြောစနစ်က အသက်ရှူခြင်းကအစ ခန္ဓါကိုယ်လှုပ်ရှားမှုတွေ၊ အစာချေဖျက်မှု၊ စိတ်ခံစားချက်တုံ့ပြန်မှုတွေအထိ ထိန်းချုပ်ပေးတဲ့ လုပ်ဆောင်ချက်လည်းရှိပါတယ်။ ဒါ့ကြောင့် ကျန်းမာပျော်ရွှင်တဲ့ ဘဝအတွက် အာရုံကြောစနစ်အားကောင်းနေဖို့ အရေးကြီးပါတယ်။ ဉပမာ ပြောရရင် အာရုံကြောအားနည်းတဲ့ ရောဂါကလေ ဘယ်လို နေမကောင်းတာလဲ လာမေးလို့မှ ဘယ်လိုပါဆိုပြီး တိတိကျကျကြီး ပြောပြလို့လည်း အဆင်မပြေဘူး။ နေကောင်းလားမေးရင်လည်း လုံးဝနေကောင်းနေတာမျိုးလည်း မဟုတ်ဘူး။ ဟိုနားက တစ်ခုခုဖြစ်လိုက်၊ ဒီနားက တစ်မျိုးဖြစ်လိုက်နဲ့ ဘာရောဂါအမျိုးအမည်တပ်ရမှန်းမသိအောင် အူကြောင်ကြောင်နိုင်ပါတယ်။နေမကောင်းဖြစ်တာလည်း မဟုတ်၊ ဆရာဝန်သွားပြရင်တောင် ပြောပြရခက်တဲ့ လက္ခဏာအစုံတွေ ကိုယ့်မှာရှိနေတာမျိုး။ အာရုံကြောအားနည်း ရင် ဘယ်လိုလက္ခဏာတွေဖြစ်လာတတ်လဲ • ထုံကျဉ်တာ ခြေတွေ၊ လက်တွေ ထုံကျဉ်တာ ဖြစ်ဖူးတယ်မလား။ ရာသီဥတုအေးလို့လည်း မဟုတ်ပါဘဲ မကြာခဏ ထုံကျဉ်တာ နေရခက်ပါတယ်။ ဗီတာမင် B12 အားနည်းခြင်းက အာရုံကြောတွေကိုဖုံးအုပ်ပေးထားတဲ့ အကာအကွယ်အလွှာကို ထိခိုက်ပျက်စီးစေနိုင်ပါတယ်။ Crohn’s ရောဂါ သို့မဟုတ် တခြား အူလမ်းကြောင်းရောဂါတွေကြောင့်လည်း ဗီတာမင်စုပ်ယူနိုင်စွမ်းကို အနှောင့်အယှက်ဖြစ်စေနိုင်ပါတယ်။ • ပိုချမ်းတတ်တာ အရင်ကဆို မှုလောက်မှာမဟုတ်တဲ့ အအေးဓာတ်လောက်ကို အခုမှ အရမ်းချမ်းတတ်နေတာမျိုး။ နည်းနည်းအေးတာနဲ့ ကိုယ်က ခိုက်ခိုက်တုန်နေတာမျိုး ခံစားရတယ်ဆို သွေးအားနည်းနေတာဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ ဒီလိုဖြစ်ရတဲ့ အကြောင်းရင်းထဲမှာ B12 ဓာတ်မလုံလောက်လို့ သွေးနီဥတွေ နည်းတာ ဖြစ်စေနိုင်ပါတယ်။ ဒါဆို ခြေဖျား၊ လက်ဖျားတွေ အေးစက်ပြီး တဆတ်ဆတ်တုန်ပြီး ချမ်းတတ်တာပေါ့။ • ဦးနှောက်လုပ်ဆောင်ချက်တွေ ကမောက်ကမဖြစ်တာ စိတ်ဓာတ်ကျတာ၊ အာရုံရှုပ်ထွေးတာ ၊မေ့တတ်လာတာ၊ အာရုံစူးစိုက်မရတာတွေက B12 အားနည်းရာကနေ ဖြစ်လာတဲ့လက္ခဏာတွေပါ။ • အားနည်းတာ လူကအားနည်းသလိုဖြစ်နေတယ်၊ ကြွက်သားတွေအားမရှိဘူး၊ ပင်ပန်းနုံးချိနေမယ်၊ ခေါင်းမူးတယ်ဆိုရင် အာရုံကြောအားနည်း တာဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ ဒီလက္ခဏာတွေ ပိုဆိုးလာတယ်၊ ကြာလာတယ်ဆိုရင် ဆရာဝန်ပြပြီး အားဆေးသောက်သင့်သောက်ရပါမယ်။ • နှလုံးခုန်မြန်တာ နှလုံးခုန်မြန်တာကလည်း အာရုံကြောအားနည်း တဲ့ လက္ခဏာထဲမှာ ပါဝင်ပါတယ်။ ကြက်သား၊ ကြက်ဥ၊ ငါး တို့ကနေ ဗီတာမင်B12 ရရှိနိုင်ပါတယ်။ B12 ချို့တဲ့တယ်ဆိုရင် သွေးအားနည်းခြင်း၊ စိတ်အတက်အကျမြန်ခြင်း၊ အာရုံကြောထိခိုက်ခြင်းနဲ့ တခြားပြင်းထန်တဲ့ ရောဂါတွေ ဖြစ်လာစေနိုင်ပါတယ်။ • ပါးစပ်အနာ သွားဖုံး သို့မဟုတ် လျှာမှာ အနာလေးတွေ ဖြစ်လာတယ်ဆိုရင် B12 အားနည်းတာ၊ သွေးအားနည်းခြင်း သို့မဟုတ် တခြားရောဂါ အကြောင်းရင်းတစ်ခုခုကြောင့် ဖြစ်နေနိုင်ပါတယ်။ • ဗိုက်ပြဿနာ ခံတွင်းပျက်တာ၊ အရမ်းပိန်သွားတာ၊ ဝမ်းချုပ်တာ စတဲ့ အစာအိမ်နဲ့ အူလမ်းကြောင်းပြဿနာတွေ ဖြစ်လာနိုင်ပါတယ်။ ကိုယ်ထဲမှာ B12 ပမာဏချို့တဲ့လွန်းရင် ဆရာဝန်ပြပြီး အားဆေးထိုးသင့် ထိုးရပါမယ်။ အထက်ပါ လက္ခဏာတွေထဲက တစ်ခုမဟုတ် တစ်ခု ခံစားနေရပြီဆိုရင် သင် အာရုံကြောအားနည်းနေတာ ဖြစ်ကောင်းဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ အာရုံကြောစနစ် ပြန်လည်ကောင်းမွန်လာဖို့အတွက် အိမ်မှာတင် လိုက်လုပ်လို့ လွယ်တဲ့ သဘာဝနည်းလမ်းအနည်းငယ်ကို ဖော်ပြပေးချင်ပါတယ်။ (၁ ) အကျိုးပြုအစာအာဟာရတွေကို စားပါ အာရုံကြောစနစ်က ဗီတာမင်နဲ့သတ္ထုဓါတ်အပါအဝင် အကျိုးပြုအစာအာဟာရတွေလိုအပ်ပါတယ်။ • အစိမ်းရောင်ရှိတဲ့အရွက်များ – ဟင်းနုနွယ်၊ ဆလပ်ရွက် စသည်။ • အသီးအနှံများ – ငှက်ပျောသီး၊ ဆီးသီး၊ဖရဲသီး၊မက်မွန်သီး • Omega-3 ကြွယ်ဝစွာပါဝင်တဲ့ ဆော်လမွန်ငါး၊ ပန်းဂေါ်ဖီ၊ ဟင်းနုနွယ်၊ သစ်ကြားသီး၊ နှမ်းကြတ်စေ့၊ ငါးသေတ္တာငါး တို့ကို စားပါ။ (၂) အသက် ဝဝရှူပါ အသက်ဝအောင် ရှူရှိုက်ခြင်းက လွယ်ကူပေမယ့် စိတ်ဖိစီးမှုကိုလျော့ကျစေပြီး ပြေလျော့စေတဲ့အတွက် အာရုံကြောအားနည်းခြင်းအတွက် ထိရောက်တဲ့နည်းလမ်းတစ်ခု ဖြစ်ပါတယ်။ (၃) ခြေဗလာနဲ့ လမ်းလျှောက်ကြည့်ပါ မြက်ခင်းပြင်ပေါ်မှာ၊ သဲသောင်ပြင်မှာ စတဲ့ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်တွေမှာ ခြေဗလာနဲ့လမ်းလျှောက်ခြင်းက အာရုံကြောစနစ်အတွက် ကောင်းပါတယ်။ တစ်နေ့ကို နာရီဝက်လောက် ခြေဗလာနဲ့လမ်းလျှောက်ပေးရင် စိတ်လန်းဆန်းစေပြီး အာရုံကြောအတွက်ကောင်းပါတယ်။ (၄) နေရောင်ခြည်ခံယူခြင်း ဒါဟာ အိမ်မှာနေရင်းလုပ်ဆောင်ကြည့်လို့ရတဲ့ အလွယ်ဆုံးနည်းတစ်ခုဖြစ်ပါတယ်။ နေရောင်ခြည်ဟာ ခန္ဓါကိုယ်ရဲ့ အလုံးစုံကျန်းမာရေးအတွက် မရှိမဖြစ်လိုအပ်တဲ့ ဗီတာမင် D အဓိကအရင်းအမြစ်ဖြစ်ပြီး အာရုံကြောစနစ် လုပ်ဆောင်ချက်တွေမှာအရေးပါပါတယ်။ (၅) စိတ်ဖိစီးမှုကို ဖြေလျှော့ပါ စိတ်ဖိစီးမှုဟာ အာရုံကြောစနစ်ယိုယွင်းလာစေတဲ့ အကြောင်းရင်းတွေထဲအပါအဝင်ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါ့ကြောင့် အာရုံကြောစနစ်ကောင်းမွန်ရေးအတွက် သင့်ရဲ့စိတ်ဖိစီးမှုတွေကိုလည်း ကြိုးစားပြီး ဖြေလျှော့သင့်ပါတယ်။
အခုတလော ဘာစားစား လည်ပင်းမှာ တစ်ဆို့တစ်ဆို့နဲ့ ကောင်းကောင်းမျိုမရဖြစ်နေပြီလား။ အစာမျိုရင် အရင်ကလို ရှောရှောရှူရှူ မဟုတ်ဘဲ အားနဲ့ မျိုချနေရပြီလား။ ရေသောက်တာတောင် လည်ပင်းမှာ ကပ်တပ်တပ်ကြီး ဖြစ်နေပြီလား။ ဒါဆိုရင် ဒီဆောင်းပါးကို ဆက်ဖတ်လိုက်ပါ။ အစားမြန်မြန်စားရင်ပဲ ဖြစ်ဖြစ်၊ သေချာ မဝါးဘဲ မျိုချရင် ဖြစ်ဖြစ် အစာနင်တတ်တာ သဘာဝပါ။ ဒါပေမယ့် သဘာဝ မဟုတ်တဲ့ တချို့သော ကျန်းမာရေး ပြဿနာလေးတွေမှာလည်း အစာနင်တတ်ပါသေးတယ်။ စစချင်းဆို နင်တယ်လို့တောင် မထင်ဘူး။ စားလိုက်ရင် အစာက အောက်မကျဘဲ ရင်ခေါင်းမှာ ခပ်တောင့်တောင့်၊ ခပ်အောင့်အောင့်လေး ခံစားရပါတယ်။ တချို့ဆို နင်ရုံမက သီးပါ သီးတော့တာ။ နင်တာကလည်း အစာစားလည်း နင်၊ ရေသောက်လည်း နင် ဖြစ်လာပြီဆိုရင်တော့ ဂရုစိုက်ရမယ့် အနေအထား ရောက်လာပါပြီ။ ဘာလို့ နင်တာဖြစ်မလဲ။ သူများတွေ ပြောသလို ကင်ဆာတွေ ဘာတွေများ ဖြစ်နေမလား။ နင်ရခြင်း အကြောင်းတရားတွေက ဒီဆောင်းပါးမှာ ဆက်ဖတ်ကြည့်ရင် အများကြီး တွေ့မှာပါ။ အခါခပ်သိမ်း ကင်ဆာကြောင့်ချည်းပဲ မဟုတ်တဲ့အတွက် ဆေးစစ်ရမှာ မကြောက်ပါနဲ့။ တချို့ဟာလေးတွေက အပရိကလေးတွေပါ။ ဘာတွေဖြစ်နိုင်မလဲ ကြည့်ကြရအောင်။ ဘာကြောင့် နင်တာ ဖြစ်မလဲ။ 1. Achalasia (အစာရေမျိုပြွန် ရောဂါ တစ်မျိုး) ဒီရောဂါမှာ အစာရေမျိုပြွန်အောက်ခြေမှာ ရှိတဲ့ ရှုံ့အိတ်လိုမျိုး ကြွက်သားတွေက ကောင်းကောင်း အကျုံ့အဆန့် မလုပ်နိုင်ပါဘူး။ ဒါကြောင့် အစာမျိုတိုင်း မျိုတိုင်းမှာ အစာက အောက်ကို မကျတော့ပါဘူး။ တစ်ခါ အစာရေမျိုပြွန်ရဲ့ ဘေးနံရံကြွက်သားတွေကလည်း အားပျော့နေပါသေးတယ်။ ဒီတော့ အစာက အောက်ကို ကောင်းကောင်း မဆင်းတော့ပါဘူး။ ဒါတွေပေါင်းလိုက်တော့ လူက အပေါ်ကနေ ကောင်းကောင်းမျိုနေပေမယ့် အောက်ကို မရောက်ဘူး ဖြစ်နေတယ်။ ခက်တာက ဒီရောဂါက ဒီတိုင်းထားရင် ပိုဆိုးရုံပဲ ရှိမှာပါ။ ကုစရာရှိတာ ကုလိုက်မှပဲ ကိစ္စက ပြီးမှာပါ။ 2. ကြွက်သားတွေ တင်းနေတာ ဒါကျတော့ အစာရေမျိုပြွန်ကြွက်သားတွေက တင်းပြီး ညှစ်ထားတာပါ။ တကယ်ဆို အပေါ်က အစာတစ်ခု မျိုချလိုက်ရင် အစာရေမျိုပြွန်ကြွက်သားတွေက အလိုက်သင့်လေး ကျုံ့လိုက် ဆန့်လိုက် ဖြစ်နေရမှာပါ။ ဒါကို ကြွက်သားတွေက ဆက်တိုက်တင်းနေရင် အစာတွေက ကန့်လန့်ကြီး ဖြစ်နေမှာပါ။ များသောအားဖြင့်တော့ အစာရေမျိုပြွန် အောက်ပိုင်းက ကြွက်သားတွေ တင်းနေတာ ပိုများပါတယ်။ 3. အစာရေမျိုပြွန်ကျဉ်းနေတာ အစာရေမျိုပြွန်ကျဉ်းနေရင် အစာအလုပ်ကြီးကြီး မျိုချရင် နင်နေမှာပါ။ ဒီတော့ အလုပ်သေးသေး ကျေညက်အောင်ဝါးပြီးမှ မျိုချပါ။ ကျဉ်းရတဲ့ အကြောင်းတွေကတော့ စားချဉ့်ရည်ဆန်တက်တဲ့ရောဂါကြောင့် ဖြစ်ဖြစ်၊ အကျိတ်တစ်ခုခု ခံနေလို့ ဖြစ်ဖြစ်၊ အရင်က လောင်စေတဲ့ အရည်တွေ (ဥပမာ – အက်စစ်) တွေ မျိုချထားမိလို့ ဖြစ်ဖြစ် ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ 4. အစာရေမျိုပြွန်ကျိတ် ဒါက လူတိုင်းစိုးရိမ်တဲ့ ကိစ္စပေါ့။ ဒါပေမယ့် ကင်ဆာကျိတ်လည်း ဖြစ်နိုင်သလို ရိုးရိုးအကျိတ်လည်း ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ အသားစ စစ်ကြည့်မှ သိရမှာမို့လို့ အကျိတ်ဆိုတာနဲ့ စိတ်ပျက်မသွားပါနဲ့။ အကျိတ်ရဲ့ သဘောတရားက ဘာကျိတ်ပဲဖြစ်ဖြစ် ကြာလေကြီးလေ မို့လို့ ပိုပိုပြီး နင်လာမှာပါ။ ဒါကြောင့် ကိုယ်က အစာက ထမင်းစားရင် နင်တယ်။ ဒီက တစ်ဆင့်တက်ပြီး ဆန်ပြုတ်စားရင် နင်တယ်။ တစ်ခါ ရေသောက်ရင်ပါ နင်လာပြီ။ တံတွေးပါ မမျိုချနိုင်တော့ဘူး စသဖြင့် ပိုပိုဆိုးလာပြီဆိုရင် မပေါ့ပါနဲ့လို့ အကြံပေးချင်ပါတယ်။ 5. တစ်ခုခုတစ်နေတာ အစာဖြစ်ဖြစ်၊ ဆေးတောင့်တွေ ဖြစ်ဖြစ် အရင်က မျိုချတာ အောက်ကို ကောင်းကောင်း မကျလို့ နင်နေတာမျိုးပါ။ ဥပမာ အသက်ကြီးတဲ့သူတွေဆို အိပ်နေတုန်း အံကပ်ကျွတ်ပြီး မျိုချမိလို့ နင်နေတာမျိုး၊ ကလေးတွေဆို သကြားလုံးတို့၊ အသားလုံးဆို့ နင်နေတာမျိုး ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ 6. စားချဉ့်ရည်ဆန်တက်တဲ့ရောဂါ (GERD) ဒါခုနကပြောတဲ့ ရောဂါပါ။ အစာရေမျိုပြွန်အောက်ဆုံးနားက အဆို့ရှင်လေးက မလုံတော့ အစာခြေအက်စစ်တွေက အပေါ်ကို ပြန်ပြန်တက်ပြီး တစ်ရှူးတွေကို စားသွားတာပေါ့။ ဒီတော့ အမာရွတ်ဖြစ်ပြီး အစာရေမျိုပြွန်ကျဉ်းပြီး မျိုချရင် အောက်မကျတာပါ။ နောက်တစ်မျိုးက ဒီအဆို့ရှင်လေးရဲ့ သဘာဝက အပေါ်က အစာဆင်းလာရင် လမ်းဖွင့်ပေးပေမယ့် အောက်က တစ်ခုခု ပြန်တက်လာရင် ပိတ်ထားပါတယ်။ မဟုတ်ရင် ခဏခဏ အန်နေရမှာပေါ့။ အခု အက်စစ်တွေ တက်လာတော့ သူက ကြွက်သားတွေ တင်းပြီး ပိတ်ထားတာကြောင့် အပေါ်က အစာဆင်းလာလည်း အောက်ကို မရောက်တော့ပါဘူး။ 7. အစာရေမျိုပြွန်ရောင်တာ မတည့်တာ တစ်ခုခု စားမိလို့ အလာဂျီထရင် မျက်နှာမှာ အင်ပျဉ်တွေ ထပြီး ဖောင်းလာသလိုပဲ အစာရေမျိုပြွန်ကလည်း ရောင်ပြီး ဖောင်းလာတတ်ပါတယ်။ ဒီတော့ အစာတွေ မျိုချရင် အောက်ကို မရောက်တော့ဘူးပေါ့။ 8. သိုင်းရွိုက်ကျိတ် လည်ပင်းကြီး ရောဂါကို ပြောတာပါ။ လည်ပင်းမှာ ရှိတဲ့ သိုင်းရွိုက်ဂလင်းက အစာရေမျိုပြွန်ကို ဖိထားရင် နင်နေမှာပေါ့။ 9. အာရုံကြောရောဂါတွေ မျိုချတယ်ဆိုတာ တကယ်တော့ ဦးနှောက်ရဲ့ အာရုံကြောတွေက ထိန်းချုပ်ထားတာပါ။ လေဖြတ်ထားတဲ့သူတို့၊ ပါကင်ဆန်ရောဂါရှိတဲ့သူတို့ဆို အာရုံကြော အားနည်းနေတဲ့အတွက် ကောင်းကောင်း မမျိုချနိုင်ပါဘူး။ ဒါကြောင့် လေဖြတ်တဲ့သူတွေကို နှာခေါင်းပိုက်ကနေ အစာထည့်ပေးရတာပါ။ 10. ကင်ဆာကုသနည်းတွေ တချို့သော ကင်ဆာကုသနည်းတွေ အထူးသဖြင့် လည်ပင်းနဲ့ ဦးခေါင်းမှာ ရှိတဲ့ ကင်ဆာကျိတ်တွေကို ရောင်ခြည်ပြတဲ့အခါ အစာရေမျိုပြွန်ပါ အနည်းနဲ့ အများ ထိခိုက်တဲ့အတွက် အစာမျိုရခက်လာပါတယ်။ ဒါတွေက တစ်ယောက်ယောက် အစာနင်နေပြီဆို ဖြစ်နိုင်တဲ့ ရောဂါတွေပေါ့။ တခြား မစိုးရိမ်ရတဲ့ အကြောင်းတွေလည်း ရှိပါတယ်။ ဒါတွေကတော့ ကျန်းမာရေးပြဿနာ အကြောင်းခံကြောင့် နင်ခဲ့ရင် ဖြစ်နိုင်တာတွေပေါ့။ နင်တာက တစ်ခါတစ်လေ မဟုတ်ဘဲ စွဲဖြစ်လာပြီဆို သတိထားပြီး ရောဂါရှာဖွေကုသသင့်ပါတယ်။ ဒီတိုင်းထားရင် တစ်ချိန်ချိန်မှာ အစာသီးရာက အသက်ရှူ ရပ်သွားတာ၊ အဆုတ်ထဲကို အစာတွေဝင်ပြီး အဆုတ်ရောင်တာ၊ မမျိုချနိုင်လို့ မစားတော့ဘဲ အာဟာရချို့တဲ့လာတာ စတဲ့ ပြဿနာတွေ ကြုံလာနိုင်ပါတယ်။
အသံဆိုတာ အမျိုးမျိုးရှိပါတယ်။ ဂီတသံ၊ စကားပြောသံ၊ ဆူညံသံ၊ စက်သံ စတာတွေအပြင် ဂီတသံထဲမှာတောင် သာယာငြိမ့်ညောင်းတဲ့အသံ၊ မြူးကြွတဲ့အသံ၊ ဆူညံပြင်းတဲ့အသံ ဆိုပြီးကွဲပါသေးတယ်။ ခုနေ ဘယ်အသံကို အကြောက်ဆုံးလဲမေးရင် လူ ဆယ်ယောက်မှာ ကိုးယောက်လောက်ဖြေမှာက ပတ်ဝန်းကျင်မှာ ဖွင့်နေကြတဲ့ ဘလူးတု စပီကာသံလို့ ပြောကြမလားပဲ။ ဘလူးတု စပီကာ သို့မဟုတ် လော်စပီကာလို့ ခေါ်ကြတဲ့ အသံချဲ့စက်တွေက ဟိုမှာ ဒီမှာ တပြင်တခွင် ရှိနေတာကိုး။ ပိုဆိုးတာက ကိုယ့်အိမ် အနီးအနား ပတ်ဝန်းကျင်က လူတချို့က မြန်မာသီချင်းတွေရယ် ဘယ်လိုနားထောင်ရမှန်း မသိတဲ့ ဒီဂျေသီချင်းတွေကို အသံဂိတ်ဆုံးတင်ပြီး အားမနာလျှာမကျိုး ကျဲနေကြတာပါပဲ။ ဒါ့အပြင် တီဗွီကို အသံအကျယ်ကြီးကြည့်တာ၊ ယာဉ်တွေသွားလာတာ၊ ဆောက်လုပ်ရေး လုပ်ငန်းခွင်က အသံအရမ်းကျယ်တာ၊ ညနက်သန်းခေါင်အိမ်မွေးတိရစ္ဆာန်တွေအော်မြည်တဲ့ အသံတွေစတဲ့ ဆူညံသံတွေကမြို့ပြရဲ့ အလေ့အထတစ်ရပ်လိုတောက်ဖြစ်နေပါပြီ။ ပတ်ဝန်းကျင်က ဆူညံသံတွေက ဘဝရှင်သန်မှု စည်းချက်ကို စည်းဝါးမကိုက်တာမျိုးဖြစ်ပေါ်စေနိုင်သလို ကျန်းမာရေးအပေါ်မှာ သက်ရောက်မှုတွေရှိလာနိုင်စေပါတယ်။ (၁) နှလုံးစည်းချက် မူမမှန်ဖြစ်စေတယ် ဂျာမဏီသုတေသနတစ်ခုကတော့ ဆူညံသံကြားရတာများလာရင် နှလုံးခုန်စည်းချက်မူမမှန်ဖြစ်စေနိုင်တယ်လို့ တွေ့ရှိခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီကနေ သွေးကြောပိတ်ခြင်း၊ လေဖြတ်ခြင်းနဲ့ နှလုံးလုပ်ဆောင်ချက် ရပ်ဆိုင်းခြင်းတို့အထိ ဖြစ်စေနိုင်ပါတယ်။ ဆူညံသံကြောင့်ဖြစ်တဲ့ ဒေါသ၊ စိတ်ဆတ်ခြင်း၊ သွေးဖိအားမြင့်တက်ခြင်းတို့ကြောင့်လည်း နှလုံးစည်းချက်မမှန် ဖြစ်စေနိုင်ပါတယ်။ (၂) ဦးနှောက်တွင်း ရောင်ရမ်းမှုကို ဖြစ်စေတယ် ဆူညံသံကြောင့် နားလေးသွားလိမ့်မယ်လို့ ပြောကြပေမယ့် တကယ်တမ်းသက်ရောက်မှုက ဒီထက်ပိုပါတယ်လို့ ပညာရှင်တွေက လေ့လာတွေ့ရှိခဲ့ပါတယ်။ ဆူညံသံက နားအတွင်းပိုင်း မွေးနုဆဲလ်လေးတွေကနေ သတင်းပို့သမျှကို ဦးနှောက်ဆီ ပေးပို့ပေးတဲ့ အစွန်အဖျားအာရုံကြောလေး တွေကို ထိခိုက်ပျက်စီးစေပါတယ်တဲ့။ အဲဒီကနေ ဦးနှောက်အတွင်းမှာ ရောင်ရမ်းမှုတွေဖြစ်လာစေနိုင်ပါတယ်။ (၃) စိတ်ကို မှောင်မိုက်စေတယ် ဆူညံသံတွေကြားနေရရင် အလိုလိုစိတ်တိုလာတာ လက်တွေ့ပဲမဟုတ်လား။ စိတ်မကြည်တော့ဘူး၊ အသေးအဖွဲတွေမှာ စိတ်တိုလွယ်လာတယ်၊ အာရုံစိုက်မရဘူး၊ စိုးရိမ်စိတ်တွေဖြစ်လာတယ်၊ ဒါတွေဟာ ဆူညံသံကြောင့်ဖြစ်လာတာပါ။ (၄) ကိုယ်ခံအားစနစ် အားနည်းလာစေတယ် အသံကြားရုံနဲ့ ကိုယ်ခံအားနည်းသွားတာမျိုး မဟုတ်ဘူးနော်။ ဒါပေမယ့် သွယ်ဝိုက်သောနည်းနဲ့ပေါ့။ ပတ်ဝန်းကျင်ဆူညံပူထူနေတာဆိုရင် လူရဲ့ကျန်းမာရေးကိုလည်း ဘက်စုံယိုယွင်းလာစေနိုင်ပါတယ်။ စိတ်ဖိစီးလာရတဲ့အခါ ထွက်တဲ့ကော်တီဆုန်းဟော်မုန်းကြောင့်လည်း သွေးဖိအားနဲ့ သွေးတွင်းသကြားဓာတ်ကို မြင့်တက်စေပြီး တစ်ဖက်မှာလည်း ရောဂါပိုးတွေကာကွယ်နိုင်စွမ်းကို ကျဆင်းစေပါတယ်။ (၅) အာရုံလွတ်ထွက်သွားစေတယ် ဆူညံသံတွေကြားမှာ နားကြပ်တပ်ထား၊ ဂွမ်းဆို့ထားရင်တောင်မှ ကိုယ်လုပ်စရာရှိတာလေးတွေကို ကောင်းကောင်းအာရုံစိုက်နိုင်မယ် ထင်ပါသလား။ စိတ်ရော အာရုံရော ဖလွတ်ခနဲ ခုန်ထွက်သွားပါလိမ့်မယ်။ သုတေသနတစ်ခုအရ ဆူညံတဲ့အလုပ်ခွင်ပတ်ဝန်းကျင်မှာ အလုပ်လုပ်သူတွေဟာ မှတ်ဉာဏ်ပါကျဆင်းတာကို တွေ့ရှိခဲ့ပါတယ်။ ဒါ့ကြောင့်မလို့ အလုပ်ခွင်မှာ ကိုယ် နားထောင်ရတာ အတော်လေး အဆင်မပြေစေတဲ့ သီချင်းဖွင့်ထားတာမျိုးနဲ့ ကြုံရင် အားနာမနေဘဲ သီချင်းပြောင်းပေးဖို့ သို့မဟုတ် ပိတ်ပေးဖို့သာ တောင်းဆိုလိုက်ပါ။ (၆) ကလေးရဖို့ ခက်စေတယ် ဆူညံသံတွေက ကလေးရနိုင်စွမ်းအပေါ် သက်ရောက်မှုရှိနိုင်ပေမယ့် အကြောင်းရင်းကိုတော့ အတိအကျ မသိရသေးပါဘူး။ ပညာရှင်တွေရဲ့လေ့လာမှုအရ ဆူညံသံအနည်းငယ်လောက်နဲ့ ထိတွေ့နေရတဲ့ အမျိုးသားတွေမှာ (ဥပမာ လေအေးပေးစက်အသံ) ၈ နှစ်အတွင်း ကလေးမရနိုင်တာကို တွေ့ရပါတယ်။ ညအိပ်ချိန်ဆူညံသံနဲ့ထိတွေ့ကြားနေရတာကလည်း ကိုယ်ဝန်ပျက်ကျတာ၊ လမစေ့ဘဲ ကလေးမွေးတာတွေ၊ မွေးရာပါချို့ယွင်းချက်ပါလာတာနဲ့ ဆက်နွှယ်နေတယ်လို့ တွေ့ရှိထားပါတယ်။ ကဲ ဆူညံသံဆို ဝေးဝေးပြေးဖို့ စဉ်းစားကြတော့နော်။ ကိုယ်က မြူးမြူးကြွကြွ ကဲတတ်တဲ့သူ၊ သီချင်းကျယ်ကျယ်ဖွင့်ထားတတ်သူဆိုရင်လည်း ကိုယ့်ကျန်းမာရေးအတွက်ရော ကိုယ့်မိသားစုနဲ့ တခြား ပတ်ဝန်းကျင်ကသူတွေရဲ့ကျန်းမာရေးအတွက် ညှာတာပြီးချင့်ချိန်လိုက်ပါနော်။